서울 삼전도비

(삼전도비에서 넘어옴)

서울 삼전도비
(서울 三田渡碑)
(Samjeondobi Monument, Seoul)
대한민국의 기 대한민국사적
2015년 이후 복원된 삼전도비의 모습
종목사적 제101호
(1963년 1월 21일 지정)
면적200m2
시대조선 인조 17년(1639)
관리송파구
참고유적건조물 / 인물사건 / 역사사건
위치
주소서울특별시 송파구 잠실동 47
좌표북위 37° 30′ 37″ 동경 127° 6′ 6″ / 북위 37.51028° 동경 127.10167°  / 37.51028; 127.10167
정보문화재청 국가문화유산포털 정보

서울 삼전도비(서울 三田渡碑, 영어: Samjeondobi Monument, Seoul) 또는 대청황제공덕비(大淸皇帝功德碑)는 서울특별시 송파구 잠실동에 있는 청나라의 전승비이며 송덕비이다. 병자호란 때 승리한 숭덕제가 자신의 공덕을 알리기 위해 조선에 요구하여 1639년(인조 17년)에 세워졌다. 1963년 1월 21일 대한민국의 사적 제101호로 지정되었다.

현지 안내문[편집]

병자호란 때 청에 패배해 굴욕적인 강화협정을 맺고, 청태종의 요구에 따라 그의 공덕을 적은 비석이다. 조선 인조 17년(1639)에 세워진 비석으로 높이 3.95m, 폭 1.4m이고, 제목은 ‘대청황제공덕비(大淸皇帝功德碑)’로 되어있다.

조선 전기까지 조선에 조공을 바쳐오던 여진족은 명나라가 어지러운 틈을 타 급속히 성장하여 후금을 건국하고, 더욱더 세력을 확장하여 조선을 침략하는 등 압력을 행사하면서 조선과의 관계가 원만하지 못하였다. 나라의 이름을 청으로 바꾼 여진족이 조선에게 신하로서의 예를 갖출 것을 요구하자 두 나라의 관계가 단절되었다.

결국 인조 14년(1636) 청나라 태종은 10만의 군사를 이끌고 직접 조선에 쳐들어와 병자호란을 일으켰다. 남한산성에 머물며 항전하던 인조가 결국 청나라의 군대가 머물고 있는 한강가의 삼전도 나루터에서 항복을 하면서 부끄러운 강화협정을 맺게 되었다.

병자호란이 끝난 뒤 청태종은 자신의 공덕을 새긴 기념비를 세우도록 조선에 강요했고 그 결과 삼전도비가 세워졌다. 비문은 이경석이 짓고 글씨는 오준이 썼으며, ‘대청황제공덕비’라는 제목은 여이징이 썼다. 비석 앞면의 왼쪽에는 만주글자, 오른쪽에는 몽골글자, 뒷면에는 한자로 쓰여져 있어 만주어 및 몽골어를 연구하는데도 중요한 자료이다.

2010년 3월에 송파구 석촌동 289-3번지에 위치하던 비석을 고증을 통해 현 위치로 이전하였다.

※(삼전도비 → 서울 삼전도비)으로 명칭변경 (2011.07.28 고시)

개요[편집]

치욕비(삼전도의 욕비(辱碑))라고도 불리며, 비문은 1637년 11월 25일(인조 15년) 이경석이 지었고[1], 글씨는 오준(吳竣)이 썼으며, 대청황제공덕비라는 제목은 여이징(呂爾徵)이 썼다. 비석 앞면의 왼쪽에는 몽골글자, 오른쪽에는 만주글자, 뒷면에는 한자로 쓰여져 있다.[2]

내용[편집]

  • 어리석은 조선 왕은, 위대한 청제국 황제에게 반항했다.
  • 청제국 황제는 어리석은 조선 왕을 타이르고, 자신의 대죄를 납득시켰다.
  • 양심에 눈을 뜬 조선 왕은 자신의 어리석음을 맹성하고, 위대한 청국 황제의 신하가 되는 것을 맹세했다.
  • 우리조선은 이 청국 황제의 공덕을 영원히 잊지 않고, 또 청국에 반항한 어리석은 죄를 반성하기 위해서, 이 석비를 세우기로 한다.
삼전도비 비문

대청황제공덕비(大清皇帝功德碑) (한문)

大淸皇帝功德碑

大清崇德元年冬十有二月 寬温仁聖皇帝 以壞和自我 始赫然怒 以武臨之 直擣而東 莫敢有抗者 時我寡君棲于南漢 凛凛若履春冰而待白日者 殆五旬 東南諸道兵 相繼崩潰 西北帥逗撓峽内 不能進一歩 城中食且盡 當此之時 以大兵薄城 如霜風之卷秋蘀 爐火燎鴻毛 而皇帝以不殺爲武 惟布德是先 乃降勅諭之曰 來 朕全爾 否 屠之 有若英馬諸大將 承皇命相屬於道 於是 我寡君集文部諸臣謂曰 予托和好于大邦 十年于茲矣 由予惛惑 自速天討 萬姓魚肉 罪在予一人 皇帝猶不忍屠戮之 諭之如此 予曷敢不欽承 以上全我宗社 下保我生靈乎 大臣協贊之 遂從數十騎 詣軍前請罪 皇帝乃優之以禮 拊之以恩 一見而推心腹 錫賚之恩 遍及從臣 禮罷 即還我寡君于都城 立召兵之南下者 振旅而西 撫民勸農 遠近之雉鳥散者 咸復厥居 詎非大幸歟 小邦之獲罪上國久矣 己未之役 都元帥姜弘立 助兵明朝 兵敗被擒 太祖武皇帝 只留弘立等數人 餘悉放回 恩莫大焉 而小邦迷不知悟 丁卯歳 今皇帝命將東征 本國君臣 避入海島 遣使請成 皇帝允之 視爲兄弟國 疆土復完 弘立亦還矣 自茲以往 禮遇不替 冠盖交跡 不幸浮議扇動 搆成亂梯 小邦申飭邊臣 言渉不遜 而其文爲使臣所得 皇帝猶寬貸之 不即加兵 乃先降明旨 諭以師期丁寧反覆 不翅若提耳面命 而終未免焉 則小邦君臣之罪 益無所逃矣 皇帝既以大兵圍南漢 而又命偏師 先陷江都 宮嬪王子曁卿士家小 倶被俘獲 皇帝戒諸將 不得擾害 令從官及内侍看護 既而 大霈恩典 小邦君臣及其被獲眷屬 復歸於舊 霜雪變爲陽春 枯旱轉爲時雨 區宇既亡而復存 宗社已絶而還續 環東十數千里 咸囿於生成之澤 此實古昔簡策所稀覯也 於戯盛哉 漢水上流三田渡之南 即皇帝駐蹕之所也 壇塲在焉 我寡君爰命水部 就壇所增而高大之 又伐石以碑之 垂諸永久 以彰夫皇帝之功之德 直與造化而同流也 豈特我小邦 世世而永賴 抑亦大朝之仁聲武誼無遠不服者 未始不基于茲也 顧搴天地之大 畫日月之明 不足以彷彿其萬一 謹載其大略 銘曰

天降霜露 載蕭載育 惟帝則之 竝布威德 皇帝東征 十萬其師 殷殷轟轟 如虎如豼 西蕃窮髪 曁夫北落 執殳前驅 厥靈赫赫 皇帝孔仁 誕降恩言 十行昭回 既嚴且温 始迷不知 自貽伊慼 帝有明命 如寐之覺 我后祗服 相率而歸 匪惟怛威 惟德之依 皇帝嘉之 澤洽禮優 載色載笑 爰束戈矛 何以錫之 駿馬輕裘 都人士女 乃歌乃謳 我后言旋 皇帝之賜 皇帝班師 活我赤子 哀我蕩析 勸我穡事 金甌依舊 翠壇維新 枯骨再肉 寒荄復春 有石巍然 大江之頭 萬載三韓 皇帝之休

嘉善大夫禮曹叅判兼同知義禁府事 臣呂爾徵 奉敎篆
資憲大夫漢城府判尹 臣吳竣 奉敎書
資憲大夫吏曹判書兼弘文館大提學藝文館大提學知成均館事 臣李景奭 奉敎撰
崇德四年十二月初八日立
대청국의 성스러운 한의 공덕비(만주문자)

Daicing gurun-i enduringge han-i gung erdemui bei

Daicing gurun i wesihun erdemunggei sucungga aniya tuweri jorgon biya de

Gosin onco hūwaliyasun enduringge han acaha be efulehengge menci deribuhe seme ambula jili banjifi coohai horon enggelejifi dergi baru cing seme jici yaya geleme alihakū teri fonde meni sitahūn ejen nan han de tomofi geleme olhome niyengniyeri juhe be fehufi genendere be aliyara gese susai ci inenggi dergi juleri geren jugūn i cooha siran siran i gidabuha wargi amargi jiyanggiyūn se alin horo de jailafi [--] [--] emu

Oksome mutehekū hecen i dorgi jeku geli wajiha tere fonde amba cooha hecen be gaijarangge sahūrun edun bolori erin i mooi abdaha be sihabure tufi gūrgin de gashai funggala be dejire gese bihe enduringge han warakū be dele erdemu selgiyere be oyonggo obufi hese wasimbufi ulhibume jihede simbe yoomi obure jiderakū ohode suntebumbi sehe tereci inggūldai mafuta geren jiyangjiyūn se

Enduringge han i hese be alifi amasi julesi gisureme yabure jakade meni sitahūn ejen bithe coohai geren ambasa be isabufi hendume bi amba gurun i baru acafi juwan aniya oho mini farhūn liyeliyehun de abkai dailara be hūdulabufi tumen halai irgen jobolon tušaha ere weile mini emhun beye de bi

Enduringge han nememe wame jenderakū ujatu ulhibure bade bi ai gelhun akū mini dergi mafari doro be yooni obume mini fejeri irgen be harame hese be aime haijarakū sehe manggi geren ambasa saisame dahafi uthai emu udu juwan moringga be gaifi coohai juleri jifi weile be alire jakade

Endurinnge han dorolome gosime kesi i bilume acame jakade mujilen niyaman be tucibume gisurehe šangname buhe kesi dahara ambasa de bireme isinaha dorolome wajiha manggi uthai meni sitahūn wang be amasi du hecen de bederebufi ilihai [--] de julesi genehe cooha be barginfi wesihūn bedereme irgen be bilure usin i weile be huwekiyebure jakade goroki hanciki samsiha irgen gemu dasame jifi tehengge amba kesi wakao

Ajige gurun dergi gurun de weile bahafi goidaha sohon honin aniya du yuwansuwai jiyanghūngli be takūrafi ming gurun de cooha aisilame genehengge gidabufi jafabuha manggi

Taizu horonggu han damu jiyanghūngli jergi udu niyalma be bibufi gūwa be gemu amasi bederebuhe kesi ereci amban ningge akū tuttu ocibe ajige gurun geli liyeliyefi ulhiyakū ojoro jakade fulahūn gūlmahūn aniya

Enduringge han jiyangjiyūn be takūrafi dergi babe dailanjiha manggi meni gurun i ejen ambai gemu mederi tun de jailame dosifi elcin takūrafi acaki seme baiha enduringge han gisun be gaifi ahūn deo i gurun obufi ba na be yooni obuha jiyanghūngli be nememe amasi be yerebuhe ereci amasi dorolohongge ebereke akū elcin takūrahangge lakcaha akū bihe kesi akū oilori hebe

Dekdefi facuhūn i tangkan baninafi ajige gurun jejen i ambasa de gocishūn akū gisun i bithe arafi unggihe tere bithe be elecin jihe ambasa bahafi gamaha enduringge han hono oncoi gamame uthai cooha jihekū neneme genggiyen hese be wasimbume coohalara erin be boljome dahūn dahūn i ulhibuhengge šan be jafafi tacihiyara ci hono dabali kai tuttu ocibe geli urgunjeme

Dahakūngge ajige gurun i geren ambasai weile ele guweci ojorakū oho enduringge han i amba cooha nan han be gafi geli hese wasimbufi neneme emu gargan i cooha unggifi giyang du be gaifi wang ni juse sargan ambasa hehe juse gemu jafabuha manggi

Enduringge han geren jiyangjiyūn be ume necire ungnere seme fafulafi meni hafasa taigiyasa be tuwakiyabuha tuttu amba kesi be isibure jakade ajige gurun i ejen amban jafabuha juse sargan gemu fe nan i ofi gecen nimanggi kūbulifi niyengniyeri oho olhon hiya forgošofi erin i aga oho gese ajige gurun i gukuhe be dasame bibuhe mafari doro makcaha be dahūme

Siraha dergi bai šurdeme ududu minggan bai niyalma gemu banjibuha huwašabuha kesi de horobuha ere yargiyan i julei kooli de sabuhakūngge kai han sui mokei wesihun san tiyan du bai julergi uthai enduringge han i isinjiha ba tan soorin bi meni sitahūn ejen jurgan i niyalma de hendufi tan soorin be nonggime den amban badarabufi geli wehe be gaifi

Bei ilibufi enteheme bibume enduringge han i gung erdemu be abka na i sasa okini seme temgetulehe ere meni ajige gurun i teile jalan halame enteheme akdafi banjire anggala amba gurun i gosin mangga horon i yabun de goroki ci aname gemu daharangge inu ereci deribumbi kai udu abka na i amban be araha šun biya i genggiyen be niruha seme terei tumen de emu inu duibuleci

Ojoraku hono muwašame folome temgetulerengge abka gecen silenggi be wasimbufi fundehun obuho be banjibumbi enduringge han ede acabume horon erdemu be sasa selgiyembi

Enduringge han dergi babe dailaha juwan tumen cooha kungguri seme geren tasha pi gurgu i gese wargi amargi gurun gemu agūra be jafafi juleri ojoro be temšerengge horon ambula gelecuke kai enduringge han umesi gosin ofi gosime wasimbuha hese gisun juwan jurgan i wasimbuha bithe horonggo bime hūwaliyaasun dade liyeliyefi sarkū ofi beye jobolon be baiha

Enduringge han i genggiyen hese isinjire jakade amhafi teni getehe gese meni wang gaifi dahahangge horon de gelere teile waka erdemu de dahahangge kai enduringge han gosifi kesi isibume dorolome sain cira injere arbun i agūra be bargiyafi sain morin weihuken dahušangnara jakade hecen i haha hehe uculeme maktarangge meni wang ni bahafi bederehengge enduringge han i buhengge kai

Enduringge han meni irgen banjikini seme cooha be bederebuhe meni facuhūn oho samsiha be gosime meni usin i weile be huwekiyebuhe efujehe gurun de an i ohongge ere ice tan i turgun kai olhoho giranggi de dasame yali banjibuha tuweri orho i fulehe geli niyenggniyeri erin be ucaraha gese oho amba giyali ni da jakade den amba wehe ilibufi san han i ba tumen aniya ojorongge enduringge han i sain de kai

Wesihun erdemunggei duici aniya jorhon biyai ice jakūn de ilibuha
대청국의 성스러운 카간의 공덕비(몽골문자)

Dayičing ulus-un Boγda Qaγan-u erdem bilig-i daγurisγaγsan bei

Dayičing ulus un degedü erdem tu yin terigün on ebül ün segül sora dur

Aγuda örüsiyegči nayiramdaγu boγda qaγan solungγa ulus i elsegsen törü yi ebdebe kemen yekede kilingleǰü bülün qamaγ čireg üd iyen abun solungγa ulus tur čingda ǰoriγlan iregsen čaγ tur dorutus irgen bügüdegür ayuγad ken ber esergülǰen ese čitaluγa tere čag tur öčügüken ulus un eǰen manu nan qan qota dur iyen qorγudaǰu saγuqui dur qabur un mölsün i gesigigsen metü naran emiyegsen atala tabin qonuγ un ǰaγura doruna emüne deki

Ayimaγ büri yin čireg üd manu des des iyer dararuγdaba baraγun qoyitu eteged daki čireg ün tüsimed aγula qada dur γarču nigeken ber uruγsida aluqun ese čitabai qotanu dotura ki idesi ben daγsču mengdegüreküi čaγ tur degedü čireg ün aγta küčün inu türgen sarkin dur namur un čaγ tur modun u nabčis unaqui metü γal un ilči dür sibaγun u örbelge tüleküi metü bülüge

Boγda qaγan erdem bilig iyen aldarsiγulun nigülesküi sedgil iyen uqatuγai kemen ǰarliγ bolurun oruǰu ögbesü čimadur qour kikü ügei ese oruǰu ögbesü bügüde yi činu ečüs bolγamui kemen ǰarliγ boluγsan u qoyina ingγuldai mafuta olan tüsimed

Boγda qaγan u ǰarliγ iyar inaγsi činaγsi elčilen yabuqui dur öčügüken eǰen manu bičig ün sayid čireg ün tüsimed iyen čuγlaγulǰu ügülerün bida yeke ulus luγa elsegseger arban ǰil boluγsan bülüge minu qarangγu dur tenggri dayisun i edügülǰü tümen obuγtu irgen ǰobalang dur učiraba endeber gem üd γaγča nada ača bolbai

Boγda qaγan ǰiči örüsiyeǰü soyun surγaγad uridus un törü ber yabuγlǰu ulus iregen i manu mön kü nadur ǰongkilaγulun bögetele bi ayuqu metü kündü ǰarliγ ača inu yakin dabamu kemen ügülegsen dür olan tüsimed ǰöbsiyeldüǰü ele darui degere said iyen daγaγulun yeke čireg ün emüne ireǰü öber ün gem üd iyen medeged mörgün ǰarbariγsan dur

Boγda qaγan örüsiyen ǰolγaγuluγad sača gegegen taki ünen üges iyen ǰarliγ bolugad wang kiged qaγaγsan tüsimed bügüde dür öglige kesig iyen soyurqaǰu ele qoyinaγsida du qota dur qariγuluγad qamuγ čireg üd iyen quriyan altan ǰiluγa ban egeǰü ulus irgen i örüsiyen tariyan u üile yi kičiyelgegsen dür qola ber oyira dakin badaraγsan irgen manu urγun sinečilen ireǰü saγuγsan anu yeke ibegel büi ǰ-e öčügüken ulus degedü ulus tur [--] üiledegsen [--] tu siraγčin qonin ǰila du yuan šuai ǰiyangqungli ilegeǰü ming ulus i ömülen čireg oduγad

Daruγdaǰu bariγdaγsan u qoyina tayisu suu tu boγda ǰiyangqungli yin ǰerge yin nigen kedün kümün i saγulγaγad busu bügüde yi inu qariγululuγa egün eče ülemǰi örüsiyel yaγun aǰuγu teyin bögetele öčügüken ulus basa mungγaγuraǰu ese medegsen dür ulaγčin taulai ǰila boγda qaγan mani yi dayila geǰü čireg üd iyen ilegegsen dür ulus un eǰen kiged tüsimed manu buruγulaǰu dalai yin qoi dur oruγad elči ilegeǰü else-ye kemen ayiladγaγsan dur

Boγda qaγan ǰöbsiyen soyurγaǰu degüü ulus bolγan nutuγ usun dur manu saγulγaγad ǰiyangqungli yi qariγlǰu öggüluge tegün eče inaγsida türü yi sakiǰu elči ban tasural ügei yabuγlun atala [--] ögkü öčügüken ulus bida [--] sedgil iyer ǰaha yin tüsimed tür iyen ǰokis ügegü üges i bičiǰü ilegegsen bičig i manu elči iregsen tüsimed [--] [--] ayiladγaγsan dur

Boγda qaγan basa aγuda sedgilǰü darui degere čireg ese irelüge gegegen degen sedgigsen iyen oldan uqatuγai kemen čireglekü čaγ iyen dakin dabtan uqaγuluγsan inu čikin eče bariǰu surγaγsan ača ülemǰi büyü teyimü ǰarliγ tur ese oruγsan olan tüsimed ün gem üd manu aburaǰu ülü bolqu bülüge boγda qaγan yeke čireg iyer iyen nan qan qota yi qaγaǰu basa nigen ayimaγ čireg iyen ilegeǰü dalai yin qoi daki qota yi abuγad wang un qatud köbegüd kiged sayid un eme

Köbegüd bugüde yi bariγsan u qoyina boγda qaγan olan tüsimed tür iyen büü köndedkün kemen ǰarliγ bolǰu manu tüsimed tayiǰiyan nar iyer sakiγulbai teyimü yeke örüsiyel kürtegsen dür öčügüken ulus un eǰen tüsimed bariγdaγsan gergei köbegüd tür iyen neyiledüged iǰaγur un yosuγar boluγsan inu ebül ün časun qabur un čaγ tur gesküi metü γangdaγsan γaǰara qura oruγsan metü öčüken ulus un ečus bolqui yi inu

J̌iči baiγulba ebüged ün türü tasuraγsan yi takiǰu ǰalγamǰilaγulba ǰegün eteged ün kedün kedün mingγan bere yin γaǰar daki ulus irgen i toγtaγsan inu ülemǰi örüsiyel büyü eyimü örüsiyel erten eče edüged tür kürtele ese sonsdaluγa qansui mören ü ögede santiyantu γaǰar un emüne

Boγda qaγan u ögede bolǰu saγuγsan saγuri i ǰasaqu yin tulada öčügüken eǰen manu üilečin dür tusiyalγaǰu tabčan saγurin i nemeǰü öndür yeke bayiγuluγad basa čilaγun iyar möngke bei bosqaǰu bürün boγda qaγan u sayin aldar i inu tenggri γaǰar luγa sačaqu boltuγai kemen temdegteye bayiγulbai öčügüken ulus bida üye yin üye dür kürtele itegen sitüǰü amui yeke ulus un aγui yeke aldar adγa

Küčün dür inu qola ba oyira dakin bügüdeger oruǰu ögküi anu yaγun ügületele kedüi ber tenggri γaǰar ǰileken i ürigerlen naran saran u gerel dür adalidqan ǰirubasu ber adali bolqu qamiγa büi čidaqu činegeber čoγulγaǰu temdeg bolγaγai ǰun u uruγuγsan čečeg tenggri yin küiten kiraγuna qubiraγad ǰil-- dulaγana uruγuqui metü tegün dür adali boγda qaγan aγui küčün kiged erdem bilig iyen

Neyite aldarisiγulumui boγda qaγan arban tümen čireg iyer iyen solungγa ulus i dayilaγsan inu bars kiged fi görügesün metü qotala dur daγurisbai yeke čireg üd inu ǰai ǰaba iyen bariǰu matal ügei ǰoriγlaγsan sür ǰibqulang ača inu masi ayuqu metü bülüge boγda qaγan aγui gegegen sedgil iyer iyen örüsiyeǰü baγulγaγsan ǰarliγ kiged arban mör iyer biligsen bilig inu čoγ ǰibqulang yeke böged

Masi nayiramdaγu buyu urida mungγaγuraǰu ese medegsen ü talada öbesüben erkeber bida ǰobalang ud i boγda qaγan u gegegen ǰarliγ kürǰü iregsen dür ünen čaγaγan sayin seregsen metü wang manu oruǰu ögkügsen siltaγan anu adγu küčün ese ayun bügetele erdem bilig i inu küsen oruǰu ögkügsen büi-ǰ-e

Boγda qaγan örüsiyel kesig öglige ban sayurγaǰu ele gegegen čirai kiged mösiyeküi aγali bar aburaǰu bolun sayin mori kiged sayin daqu soyurγad wang i manu ǰobalang ača γarγaǰu ilegegsen inu boγda qaγan u örüsiyel büi-ǰ-e kemen ulus manu bügüdeger bayasulčan daγlaltumui boγda qaγan čireg iyen abun ügede boluγsan siltaγan anu butaraγsan ulus irgen i manu amutuγai kemen örüsiyeged

Tariyan u üile yi kičiyelgeǰü ele ebderegsen ulus i edüge aǰuqui yin yosuγar bolγaγsan inu qubqai yasun dur miqa bütügsen metü ebül ün ündüsün qabur un čaγ luγa učiraltuγsan metü bolbai yeke mören ü ǰaqa dür öndür yeke čilaγun bayiγulǰu san qan u γaǰar tümen on engkeǰikü inu boγda qaγan u suu buyan u küčün büi-ǰ-e

Degedü erdem tü yin dörbetüger on ebül ün segül sara yin sine yin naimana bayiγulba

역사[편집]

원래는 한강변 삼밭나루터의 항복을 했던 곳에 세워졌다가, 1895년 청일 전쟁에서 청나라가 패하여 조공 관계가 단절되자 강물에 수장시켰다. 하지만 일제강점기1913년일제가 다시 세워놓았고, 1945년 광복 직후에 주민들이 땅 속에 묻어버렸다. 1963년홍수로 다시 모습이 드러났고, 여러 차례 이전을 거듭하다가 1983년전두환 당시 대통령의 지시로 송파구 석촌동 289-3번지에 옮겼다.[3] 이후 고증을 거쳐 2010년 4월 25일에 비석이 서 있던 원래 위치인 석촌호수 수중에서 30여m 떨어진 송파구 잠실동 47번지의 석촌호수 서호 언덕으로 옮겼다.[4]

2007년 2월에는 30대 남성이 삼전도비에 붉은 페인트를 사용해 '철거 370'이라고 적어 훼손하는 사건이 일어나기도 했다. 그는 경찰 조사에서 "정치인들이 나라를 잘못 이끌면 치욕의 역사를 되풀이하게 된다는 점을 경고하기 위해서" 삼전도비를 훼손했다고 밝혔다. 또한 '370'은 인조 태종에게 무릎꿇은 지 370년이 지났다는 것을 의미한다고 했다.[5]

경위[편집]

조선14세기 말의 건국 이래, 명나라사대하던 책봉국으로 있었지만 17세기에 들어오면서 만주에서 여진족들이 건국한 후금이 부흥하고, 1627년에 조선을 침공(정묘호란)했지만 조선은 교착 상태에 빠졌고, 결국 청나라와 조선은 조공 관계를 맺고 화친했다.(정묘약조)

이후 삼전도비는 소중화사상을 가진 조선사대부들에게 치욕의 상징처럼 여겨졌다.

설립 취지와 배경[편집]

기타[편집]

2007년 삼전도비 훼손 상태 (전면)
2007년 삼전도비 훼손 상태 (후면)
2007년 삼전도비 훼손 상태 사진 (왼쪽이 전면, 오른쪽이 후면.)

후에 송시열이경석이 삼전도비를 찬한 것을 문제삼아 그를 공격하기도 했다.

2007년 삼전도비 훼손 사건[편집]

2007년 2월 3일 오후 9시 40분경 백모(39)씨는 삼전도비 공원을 찾아 붉은색 스프레이로 비 몸체에 ‘철’ ‘거’ ‘병자’ ‘370’(370년전 굴욕이라는 의미) 등의 글자를 써 놓았다.[6] 7일 서울 송파구 석촌동 삼전도비 앞뒷면에 붉은 스프레이로 낙서가 돼 있는 것을 구청 공무원이 발견, 경찰에 신고했다.[7]

송파구청의 의뢰를 받아 수사에 착수한 경찰은 '370'이란 숫자가 인조청 태종에게 항복한 뒤 370년이 지났다는 것을 의미한다고 보고 전국의 유사 사건을 검색한 끝에 두 사건에서 같은 차량이 사용된 사실을 확인, 추적 끝에 백씨를 검거했다.[8]

대학원 석사과정을 마치고 생활정보 사이트를 운영하던 백씨는 평소 역사에 관심이 많아 “치욕의 상징인 삼전도비를 철거하거나 위정자들이 보고 배울 수 있도록 청와대로 이전해야 한다”고 주장해왔다.[6] 몇시간이 흐른 뒤에 주변 CCTV 확인 끝에 범인 백모씨를 검거하여 체포했다.

조사결과 생활정보 제공 사이트 운영자인 백씨는 지난 1월16일 경남 함양읍의 역사인물공원에서 역대 함양군수와 관찰사의 공덕비, 동학혁명 시기의 고부군수 조병갑의 선정비 등 비석 40여개를 망치 등으로 훼손한 것으로 드러났다.[8] 백씨는 "지난해 말 월간지에 동학혁명의 원인제공자인 조병갑의 공덕비가 세워졌다는 기사를 읽고 역사를 제대로 청산하지 못한 것이란 생각에 함양에서 공덕비를 훼손한 뒤 치욕스런 삼전도비도 훼손키로 마음먹고 범행했다"며 취지를 밝혔다.[8] 그는 또 "추가로 삼전도비에 '청와대로' 등을 표기하는 등의 재범을 계획했으나 수사가 시작된 것을 알고 포기했으며 경기도 파주의 인조 묘지 앞에 설립된 사당을 훼손할 계획도 있었다.[8]"고 밝히기도 했다.

이에 문화재청이 3개월간의 복구작업을 거친 끝에 7월 15일 삼전도비는 본래의 모습을 되찾았다.[6]

복구 과정[편집]

인조가 삼전도에서 홍타이지에게 항복을 선언하는 모습을 묘사한 부조 동판 (1983년 제작, 2010년 철거)

문화재연구소가 그 복구를 위해 고안한 방식은 '습포법'이었다.[8] 이에 의해 삼전도비는 '팩'까지 했다. 습포제(세피올라이트 점토)와 유기용제를 혼합한 페인트 제거용 팩을 바른 것이다.[8]

당초에는 레이저 제거법이나 페인트 제거법, 그리고 반도체 세정에 주로 사용하는 아이스블라스터를 이용하는 방법 등도 생각했으나 각기 단점이 발견돼 결국은 습포제와 유기용제를 혼합한 팩으로 페인트를 녹여 없애는 방법을 채택한 것이다. 연구소에 의하면 페인트 제거용 팩에 포함된 유기용제는 페인트를 녹이는 작용을 한다. 나아가 습포제는 유기용제가 급속히 마르는 작용을 막고 유기용제에 녹아나온 페인트를 흡수하는 역할을 한다.[8]

습포제가 페인트를 흡수하면 얼굴에 팩을 바른 것처럼 하얗게 굳는다. 이를 저압스팀세척기를 이용해 세척하는 작업을 여러 번 반복해 마침내 삼전도비에 본래 얼굴[8] 을 복원하였다.

복구가 끝난 후 삼전도비를 원래 위치로 옮기기로 결정해 2010년 위치를 이전하였다.[9] 또한 인조의 삼전도 항복 장면을 묘사한 동판은 1983년 제작되어 모습이 실제 역사적 사실과 맞지 않고 문화재적 가치가 없다는 이유로 철거되었다.

사진[편집]

참고 문헌[편집]

각주[편집]

  1. 조선왕조실록 (1637년 11월 25일). “장유 등에게 명하여 삼전도비의 글을 짓게 하고 이경석의 글을 택하다”. 《sillok.history.go.kr》. 국사편찬위원회. 2019년 4월 25일에 확인함. 장유(張維)·이경전(李慶全)·조희일(趙希逸)·이경석(李景奭)에게 명하여 삼전도비(三田渡碑)의 글을 짓게 하였는데, 장유 등이 다 상소하여 사양하였으나, 상이 따르지 않았다. 세 신하가 마지못하여 다 지어 바쳤는데 조희일은 고의로 글을 거칠게 만들어 채용되지 않기를 바랐고 이경전은 병 때문에 짓지 못하였으므로, 마침내 이경석의 글을 썼다. 
  2. “서울 삼전도비”. 《www.heritage.go.kr》. 문화재청. 2019년 4월 25일에 확인함. 
  3. “삼전도비”. 송파구. 2014년 1월 2일에 원본 문서에서 보존된 문서. 2008년 11월 18일에 확인함. 
  4. 김경욱 기자 (2010년 4월 22일). “삼전도비 ‘원위치’”. 한겨레신문. 2012년 10월 25일에 원본 문서에서 보존된 문서. 
  5. 삼전도비 훼손 30대 검거 “정치인 잘못 경고하려”, 경향신문 2007-02-27
  6. 삼전도비 복원을 바라보며 Archived 2016년 3월 6일 - 웨이백 머신 동부뉴스 2007년 6월 20일자
  7. 삼전도비 훼손사건, 누가? 왜? 노컷뉴스 2007년 2월 8일자
  8. 사적 '삼전도비' 훼손범 영장[깨진 링크(과거 내용 찾기)] 동아일보 2007년 2월 27일자
  9. 수난의 '삼전도비' 원위치로 이전 <<아시아 경제>> 2010년 4월 23일.

같이 보기[편집]

참고 자료[편집]

외부 링크[편집]

위키미디어 공용에 서울 삼전도비 관련 미디어 분류가 있습니다.